24. Back, Ghiselbertus

Op 16 juni 1427 overleed heer Arnt Buc. Daarmee kwam ook een einde aan de Luikse carrière van heer Ghijsbrecht. Hij vestigde zich in Den Bosch in een huis in de Peperstraat dat later bewoond zou worden door heer Jan Amelrijcx (nr.5). Aanvankelijk wijdde hij zich aan de uitvoering van het testament van heer Arnt. Hij stichtte onder meer een kapelanie in de huidige St.Anthoniuskapel in de St.Jan en werd daarvan zelf de eerste rector. De oude benaming voor deze kapel was "St.Salvatorskapel" maar sinds de vijftiende eeuw stond hij bekend als "het Backskoortje". De kapel werd dus niet hernoemd naar de testateur heer Arnt Buc, maar naar de uitvoerder van diens testament heer Ghijsbrecht Back. Zoals Adriaenssen opmerkt was dit waarschijnlijk te danken aan de uitbreiding van de stichting met twee extra kapelanieën in 1455 door heer Ghijsbrecht. De aan het koortje verbonden kapelanieën waren voorbehouden aan bloedverwanten, waarvan er 82 door Adriaenssen zijn achterhaald. Vanaf 1440 was heer Ghijsbrecht bovendien bezig met de stichting van een cantorij in de St.Petruskerk van Hilvarenbeek. Hij nam daarbij de Bossche cantorij tot voorbeeld die in 1425 door heer Arnt Buc was gesticht ter uitvoering van het testament van diens oom heer Aelbrecht Buc (zie nr.7). Het duurde nog tot 1448 tot alle kerkelijke overheden hun toestemming hadden gegeven en pas in 1449 kon heer Ghijsbrechts neef Jan Metten alias Back als eerste rector van de Beekse cantorij worden geïnstalleerd. Op 5 september 1455 maakte heer Ghijsbrecht ten overstaan van de kapittelnotaris heer Jan Amelrijcx zijn testament dat echter niet in extenso is bewaard. Uit andere bronnen is bekend dat hij tal van liturgische voorwerpen naliet aan de St.Jan en aan de St.Petrus te Hilvarenbeek, dat hij opdracht gaf tot het lezen van verschillende jaargetijden in die kerken en dat hij tevens zeer gedetailleerde bepalingen maakte over de plechtigheden die bij zijn begrafenis plaats moesten hebben. Hij overleed op 24 juli 1458 in Den Bosch en werd begraven in het Backskoortje. 2)

In de periode van 1427 tot 1458 komt heer Ghijsbrecht Back, kanunnik van de St.Jan, regelmatig voor in het Bosch' protocol in akten van andere Bossche notarissen. Van hemzelf is als openbaar notaris geen enkele akte bewaard. De vermelding door Adriaenssen van een notariële akte van zijn hand daterend van 23 november 1444 berust op een misverstand. De betreffende akte werd in zijn woonhuis in de Peperstraat opgetekend door Rutgher van Arkel (nr.14). Heer Ghijsbrecht zal na 1427 geen behoefte meer hebben gehad aan notariële bijverdiensten. Van zijn vele verwanten die eveneens notaris waren zijn er drie bekend die ook de naam Back droegen. De eerste is Hubertus Back van Bergeyck (cler. Luik, I.) die op 30 mei 1447 in Borgloon een akte opstelde. Hij was een zoon van Huybrecht Back uit Bergeijk en was van 1477 tot 1479 rector van het Maria-altaar in Overpelt. In 1477 was hij tevens notarius sigilli maioris reverendi domini nostri [espiscopi] Leodiensis en in 1479 wordt hij genoemd als notaris en collector fructuum van de bisschop. De tweede verwant is Hermannus Back de Oesterwijck (cler. Luik, I.L.) die op 4 januari 1451 in de abdij van Herkenrode te Kuringen bij Hasselt een akte opmaakte, en de derde is Laurentius Back (nr.25). 3)